DROGOWSKAZ NIEPODLEGŁOŚĆ. ARTUR WALENY HAUSNER (1869-1941) cz.1

Artur Hausner poznał Józefa Piłsudskiego we Lwowie w roku 1901, po jego ucieczce z więzienia w Petersburgu. Odbierał go jako człowieka cichego i spokojnego. Po wieli rozmowach docenił prostotę w ujmowaniu skomplikowanych zjawisk i niezwykle silną wolę Piłsudskiego.

Po wybuchu wojny w 1914 roku Artur został członkiem Naczelnego Komitetu Narodowego. Był zastępcą szefa Wydziału Wojskowego w sekcji wschodniej. W sprawie Legionu Wschodniego stał po stronie NKN i J.Piłsudskiego. W listopadzie do USA wyjechała delegacja NKN. Hausner dołączył do niej w styczniu 1915 roku. Odbył wiele spotkań i proponował wspólne działanie całej polskiej emigracji. Napisał 4 broszury, które rozeszły się w 80 tysiącach egzemplarzy. Rzucił myśl zorganizowania na czas wojny szkoły wojskowej dla młodzieży. W emigracyjnym środowisku zwolenników narodowej demokracji był ostro atakowany jako "tajny austriacki agent". Po powrocie działał na rzecz przystąpienia posłów socjalistycznych do Koła Polskiego w wiedeńskim parlamencie. Podróżował tam gdzie Polacy organizowali się do działań na rzecz niepodległości.

 Naczelny Komitet Narodowy, z tyłu w środku stoi A.Hausner

Po kryzysie przysięgowym w roku 1917 Artur Hausner ukrywał się przez pewien czas we Lwowie. Aresztowany przez władze niemieckie został odesłany do Galicji. Pod pretekstem choroby uchylił się od służby wojskowej. Po podpisaniu tzw. pokoju brzeskiego współorganizował we Lwowie manifestacje protestacyjne. W listopadzie 1918 roku we lwowskim Tymczasowym Komitecie rządzącym odpowiadał za koleje i drogi. 

Podczas walk o Lwów współtworzył Komitet Bezpieczeństwa i Dobra Publicznego. W trosce o ludność cywilną uczestniczył w rokowaniach z Ukraińcami. W tych pierwszych dniach walk przeżył osobisty dramat. Jego siostrzeniec, 17-letni uczeń gimnazjum, Tadeusz Jaszcz został ciężko ranny i zmarł w szpitalu. Spoczął na Cmentarzu Orląt. Mimo tego nosił w sobie przekonanie, że problemu polsko-ukraińskiego nie da się rozwiązać przy pomocy miecza. Brał udział w rokowaniach z Ukraińcami z udziałem amerykańskiego generała F.J.Kernana. Nie przyniosły one powodzenia. Sukcesem wojska polskiego zakończyła się natomiast  druga odsiecz Lwowa. W tym czasie Ukraińcy musieli już bronić Kijowa przed Armią Czerwoną.

 

ARTUR HAUSNER I RODZEŃSTWO

Karol Józef i Franciszka Hausnerowie mieli liczną rodzinę. Z ich dzieci Artura działalność polityczna rzuciła do Lwowa, natomiast jego rodzeństwo znalazło dla siebie miejsce w Krakowie i na Śląsku. O losach brata Franciszka i jego żony Michaliny z Grekowiczów opowiem później. Siostra Emilia (Amalia), po mężu Branowacka, miała córkę Zofię. Ta została żoną grafa Vandalina Mniszcha. Inny brat, Włodzimierz, pracował we Lwowie i zajmował się administracją w przemyśle. Potomków Edmunda i Eugeniusza wojna wygnała ze Lwowa.

*

Urodzony 11 listopada 1869 roku w Kończycach Artur Walenty był najstarszym dzieckiem Karola i Franciszki. Uczył się w gimnazjum w Rzeszowie, ale ukończył je w Krakowie. Tam zaangażował się w kierownictwie tajnej organizacji samokształceniowej. W trakcie studiów na Politechnice Lwowskiej zetknął się ze środowiskiem działaczy socjalistycznych. Szczególny wpływ wywarł na niego Ignacy Daszyński. W obawie przed aresztowaniem swoje studia na inżynierii lądowej ukończył w Zurychu. 

*

We Lwowie otworzył biuro inżynierskie i podjął pracę w Wydziale Krajowym. Wydał broszurę "Odrodzenie Galicji a drogi wodne" [1911]. Przy tej okazji miał możliwość poznania sytuacji robotników zagłębia naftowego. Tam organizował strajki, a związki z Polską Partią Socjal-Demokratyczną i ruchem zawodowym uczyniły z niego - obok Hudeca i Diamanda - przywódcę socjalistycznego Lwowa i Galicji Wschodniej. Już w 1892 r. został członkiem władz PPSD. W 1905 roku potajemnie wyjechał do Warszawy biorąc udział w agitacji robotników.  Bez powodzenia kandydował w wyborach do wiedeńskiej Rady Państwa w roku 1907 i 1911. W roku 1913 został reprezentantem PPSD w Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Stał się jedną z ważnych postaci ruchu niepodległościowego.

OD PRADZIADKA JANA HAUSNERA DO JERZEGO NOWOSIELSKIEGO (1923-2013)

Wspomniana już córka Jana Hausnera i Katarzyny Beigert, Marianna Hausner wyszła w roku 1866 za mąż za Stanisława Harlaendera, kolejarza. Jego rodzina cieszyła się w Jarosławiu dużym poważaniem i posiadała znaczny majątek. Ich pierwsze dzieci - Karolina w 1866 i Rozalia w 1871 roku - urodziły się w Dornbach. W Jarosławiu w roku 1883 na świat przyszła Anna, nazywana Hanną. Jej bracia zmarli w dzieciństwie. Siostra Zuzanna wstąpiła do zakonu. W roku 1903/1904 Hanka przybyła do Krakowa. Tutaj poznała ucznia IV Gimnazjum im. H.Sienkiewicza Stefana Nowosielskiego, pochodzącego z łemkowskiej rodziny z Odrzychowej koło Sanoka.

W tym momencie rozpoczyna się opowieść, na końcu której pojawia się znakomity malarz Jerzy Nowosielski. Był on po kądzieli prawnukiem Jana Hausnera z Dornbach i Jarosławia. I to również Jan może być tym pradziadkiem, który ukrywał powstańców styczniowych przed Austriakami. Z wdzięczności zbiegowie z Królestwa pozostawili obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Wisiał on u Jerzego Nowosielskiego w kuchni nad stołem.

Stefan i Hanka ślub wzięli w krakowskim kościele św. Mikołaja 1 sierpnia 1908 roku. Błogosławił im paulin, o. Michał Moskal. Po śmierci ojca Hanka przyjęła w roku 1911 mamę, która - jak wspominała córka - "pacierz mówiła po niemiecku". W 1923 roku urodził się Jerzy Nowosielski. 

Jego starsi bracia zmarli w dzieciństwie. Jeden z nich miał także na imię Jerzy. Urodził się w 1911 roku ale zmarł 3 października 1916 roku. Na grobowcu wyryto jego ostanie słowa: "Nie płacz Mamusiu bo ja przez Twój smutek nie mogę usnąć". Trzy tygodnie później, 29 paźdzernika, odeszła jego babcia Marianna z Hausnerów Harlaender. Spoczywają z Hanną (1883-1960) i Stefanem Nowosielskimi we wspólnym grobowcu  na Cmentarzu Rakowickim. 

Cała rodzinna historia została opisana w rodzinnej biografii przez Krystynę Czerni. Jerzy Nowosielski zmarł w 2011 roku i pochowany został w alei zasłużonych Cmentarza Rakowickiego.

 

W CIENIU DOMU NR 8 W DORNBACH. KAROL JÓZEF HAUSNER (1838-1929)

Antoni, jeden z trzech Hausnerów, którzy osiedlili się w roku 1786 w kolonii Dornbach zamieszkał prawdopodobnie w domu nr 8. Na kartach rodzinnej historii w sposób wyraźny pojawiają się jego wnuki Karol Józef i Marianna. O niej, której los splótł się zadziwiająco z wybitnym polskim malarzem, opowiem później. 

 Wpis w księdze zaślubin - Karol Hausner i Franciszka Bochenek, 1861

Natomiast urodzony w roku 1838 Karol Józef mając lat 23 ożenił się z Franciszką z Bochenków z Kamienia (ur.1841 zm. 1932). Jeden z "wyciągów familijnych" parafii Tarnawiec podaje, że rodzicami Karola byli Jan Hausner (r. 1803) i Katarzyna Beigert (ur.1812). Trudy gospodarowania w Dornbach sprawiły, że rodzina rozproszyła się. Jan i Katarzyna wyjechali do Jarosławia, gdzie musiało im się powodzić nie najgorzej; prawdopodobnie zostali właścicielami kamienicy.

Karol Józef kilka lat po ślubie rozpoczął życiową wędrówkę w dosłownym tego słowa znaczeniu. Kolejne jego dzieci - Emilia, Artur, Eugeniusz, Edmund -  przychodziły na świat w różnych miejscach. Kończyce, Zaleszany, Lwów. Początkowo był dzierżawcą. To zajęcie nie dawało poczucia stabilności dla licznej rodziny.  W 1875 roku zaczął pracować przy budowie dróg krajowych w rejonie Niska i Łańcuta. W 1890 roku na podstawie orzeczenia z rozprawy petycyjnej Sejmu Krajowego otrzymał posadę prowizorycznego konduktora drogi krajowej Lwów-Stojanów. Trzy lata później został konduktorem III klasy dla Kopeczyniec. Pod koniec życia osiadł w niewielkim majątku w Dąbrówce pod Lwowem. Zachowała się fotografia przedstawiająca rodzinę z wiekowym seniorem rodu.